1 Ratio leidt tot conclusies, emotie tot actie
‘Emotie zonder ratio is een bubbel. Ratio levert wijsheid, kennis en dossiers. Bij Kom op tegen Kanker hebben we enorm veel dossiers over preventie, onderzoek, enzovoort. Die rationele inhoud is het beton onder elke organisatie. Maar daarbij heb je een emotionele, motiverende kapstok nodig, iets wat iedereen in gang zet. Bij ons is dat de overtuiging dat we kanker op een dag zullen verslaan. Die geeft energie, vuur en strijdlust om de rationele dossiers te realiseren: “We aanvaarden de ziekte niet. Kom op!” Veel organisaties missen dat vuur. Europa, bijvoorbeeld, doet heel veel voor zijn burgers. Maar bij Europa denk je vooral aan grote gebouwen, vergaderingen, iets heel duurs. Een positieve, aantrekkelijke emotie ontbreekt.’
2 Een idee bestaat niet als je het niet realiseert
‘Je kunt je fantastisch opwinden over een plan of idee. Dat is een begin: dromen is goed. Maar als je er niets mee doet, gebeurt er ook niets. Toen ik 10 jaar geleden van de profit- naar de social profitsector overstapte, zeiden velen me dat ze dat ook best zouden willen doen. “Doe het dan!” reageerde ik. Dat is wat simpel gesteld, want het is een grote stap in je leven. Maar je ideeën uitvoeren geeft zin, plezier, eigenwaarde, nut. Je hoeft niet élk idee uit te voeren, maar een aantal dingen moet je toch echt realiseren. Blijf wel flexibel in de uitvoering. Ooit nam ik een foto van wegenwerken: “Pour aller tout droit, prenez à gauche. Het was onbedoeld filosofisch. Je wil ergens heen en onderweg kom je hindernissen en kansen tegen waardoor je je parcours moet aanpassen. Maar intussen hou je wel je eindbestemming in de gaten.’
3 Daag het toeval uit
‘Als je dingen doet, gebeurt er allerlei wat je vooraf niet wist. Dat is fantastisch. De Engelsen noemen het serendipity, serendipiteit in het Nederlands. Alexander Fleming ontdekte penicilline terwijl hij eigenlijk iets anders zocht. Naar het schijnt is zelfs champagne toevallig ontstaan. Stel je voor dat we dat hadden gemist! (lacht) Doordat je met iets begint, komen er andere mensen op je pad en gebeuren er geweldige dingen die je anders niet had meegemaakt. Het heeft alles te maken met initiatief nemen: goesting zien doet goesting krijgen. Ook solidariteit is in die zin besmettelijk. Toen ik Kom tegen Kanker ging leiden, wist ik niet wat er allemaal op me af zou komen. Al die actievoerders, onderzoekers en zorgverleners die ik nu ben tegengekomen, had ik anders nooit ontmoet. Ze betekenden een enorme verrijking van mijn leven. Kortom: het toeval komt op je pad, maar je kunt het uitlokken door zelf een stap te zetten.’
4 Vooruitgang ontstaat door samen te werken
‘Vooruitgang komt er niet door elkaar te kleineren of vijanden te maken, maar door samen te werken en elkaar omhoog te stuwen. Iemand als Donald Trump gelooft dat hij enkel kan winnen in het nadeel van een ander. Ik geloof in 1 + 1 = 3. Mensen wíllen samenwerken, solidair zijn, dingen voor elkaar doen. Ze weten immers dat ze daardoor mooie dingen zullen beleven. Helaas kiest de samenleving vandaag meer voor vijandigheid en haat, nog versterkt door fenomenen zoals sociale media.
90% van alle nieuws is positief, 10% negatief. Maar de aandacht van de media en van mensen in het algemeen gaat vooral naar die 10%. De algoritmen van sociale media promoten dat negatieve op een perverse manier, omdat het meer winst oplevert. Ook een aantal opiniemakers speelt er gretig op in. Zo krijg je als samenleving een vijandbeeld opgedrongen.
Natuurlijk zullen er altijd tegenstellingen zijn. De samenleving is één mooie verzameling van diversiteit en tegengestelde meningen. Maar die mogen niet leiden tot vijandigheid, wel tot samenspraak: waarover zijn we het niet eens? Wat zijn jouw en mijn argumenten? Daarop kun je bouwen. Zo’n gesprek komt er niet wanneer je wegkruipt in je eigen vooroordeel.’
5 Het glas is écht halfvol
‘Marc Eyskens beweerde ooit dat een optimist een slecht geïnformeerde pessimist is. Ik draai het liever om: een pessimist is een slecht geïnformeerde optimist. Je kunt niet alles realiseren of doen, maar je kunt wel veel. Het leven is om te doen en te beleven. Ik heb het dan ook over buurtfeestjes, fietsen met vrienden, reizen en naar muziek luisteren (voor mij mag het Muse en Arcade Fire zijn).
Nederlagen en tegenslagen horen erbij. Ze kruipen 48 uur in mijn lijf, maar daarna wil ik weer vooruit: opstaan en doorgaan. Gemakkelijk is dat niet, ik ben geen superman. En je mag verdriet en tegenslag ook niet ontwijken. Je moet ze absorberen, er even bij stilstaan, maar daarna omzetten in iets positiefs. Ik heb zelf mijn vader heel vroeg verloren, eigenlijk heb ik hem nooit gekend. Dat is een tegenslag van formaat en ik ontken niet dat die nog aanwezig is in mijn leven. Maar het heeft me niet belet iets van mijn leven te maken. Het verlies mocht dat niet in de weg zitten. Het is een ingesteldheid: ik kijk naar wat er is, wat kan en mogelijk is. Hetzelfde met mensen die het niet goed met je voor hebben. Ik zal met zo iemand proberen te praten, maar lukt dat niet, dan zet ik die persoon opzij. Ik laat mijn enthousiasme en temperament er niet door fnuiken.’
Marc Michils is algemeen directeur van Kom op tegen Kanker. Na 30 jaar carrière in de communicatiesector ruilde hij in 2012 de profit- voor de social profitsector. Recent verscheen zijn boek Kom op! Voor solidariteit. Tegen vijandigheid.